Aleksander Sas-Bandrowski

           Ubladus Aleksander Bandrowski urodził się w Lubaczowie 22 kwietnia 1860 r. Był synem Ignacego Mariana Bandrowskiego, aktuariusza w lubaczowskim Starostwie Powiatowym. 13 maja został ochrzczony w kościele rzym.-kat. p. w. św. Stanisława przez ks. proboszcza Ludwika Dobrzańskiego. W Krakowie ukończył studia prawnicze. Równocześnie rozwijał uzdolnienia wokalne Na scenie debiutował w repertuarze operetkowym. Już w 1878 r. wykonywał partie barytonowe w teatrze ogrodowym Józefa Teksla w Łodzi. Gdy w 1881 r. rozpoczęto organizować operetkę w teatrze krakowskim, wystąpił pod pseudonimem Barski w sztuce Offenbacha Joasia płacze, Jaś się śmieje. Wtedy zdecydował poświęcić się karierze artystycznej. Wkrótce przeniósł się do Lwowskiej Operetki, występował też w Łodzi i w Poznaniu.
Po pierwszych doświadczeniach scenicznych wyjechał na dalsze studia wokalne. W Mediolanie maestro Sagiovanni odkrył, że właściwym rodzajem jego głosu jest tenor bohaterski. Następnie warsztat wokalny szlifował u Luigiego Salvi we Wiedniu, który wyspecjalizował go w odtwarzaniu bohaterskich partii tenorowych oper i dramatów muzycznych Ryszarda Wagnera. Teraz jego głos charakteryzował się niesamowitą mocą, blaskiem, szlachetnością i miękkością brzmienia, co w połączeniu z wrodzoną inteligencją, urodą i wspaniałymi warunkami zewnętrznymi, czyniły z niego artystę, o którym marzyły dyrekcje najznakomitszych scen operowych.
Przed powrotem do kraju wystąpił w teatrze niemieckim w Pradze pod pseudonimem Brandt. W grudniu 1882 r. zaangażował się we Lwowie. Od 1886 r. rozpoczął występy za granicą m. in.: w Berlinie, Linzu, Kolonii (1887 -1888), Grazu, Wiedniu, Frankfurcie nad Menem, gdzie przez 12 sezonów (1889 - 1901) był pierwszym bohaterskim tenorem. W tym okresie śpiewał gościnnie na wielu scenach Europy. Zdobył sławę niezrównanego odtwórcy bohaterskich partii Tannhäusera, Lohengrina, Waltera w Śpiewakach norymberskich i Zygmunta w Walkirii. Ignacy Paderewski obsadził Bandrowskiego w tytułowej roli, w premierowym przedstawieniu Manru w Operze Lwowskiej 8 czerwca 1901 r. Bandrowski stworzył kreację, którą jednogłośnie określono jako nieprześcignioną, porywającą i przepyszną, dla której po prostu brak słów zachwytu.(...), odnotował krytyk "Kuriera Lwowskiego". Lwowski zespół zaprezentował Manru na wielu scenach europejskich: w Krakowie, Pradze, Kolonii i Warszawie. 14 lutego 1902 r. wystawiono Manru w nowojorskiej Metropolitan Opera House. Było to pierwsze polskie dzieło, jakie ukazało się na najsławniejszej ze scen operowych świata. Bandrowski podbił serca melomanów Nowego Jorku, Filadelfii, Bostonu, Chicago i Baltimore.
Po powrocie z za oceanu występował przeważnie na scenach polskich, kreując główne partie w operach Władysława Żeleńskiego. Był także niezrównanym wykonawcą polskich pieśni Stanisława Moniuszki, Jana Galla, czy Stanisława Niewiadomskiego. W 1904 r. zamieszkał na stałe w Krakowie i powoli wycofywał się z występów scenicznych. Pracował jako profesor śpiewu w Konserwatorium i Instytucie Muzycznym. Poświęcił się pisaniu librett operowych: Stara baśń na podstawie powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego w opracowaniu muzycznym Władysława Żeleńskiego, czy Bolesław Śmiały do dramatu muzycznego Ludomira Różyckiego, według Stanisława Wyspiańskiego. Każdy utwór, śpiewany w języku cudzoziemskim, rad bym przyswoić naszej mowie... Przetłumaczyłem już długi szereg..." m. in.: Śpiewaków norymberskich, Pierścień Nibelunga Ryszarda Wagnera i kilka fragmentów z jego dzieł dla własnych potrzeb koncertowych. W 1907 r. wydał Rozbiór tematyczny Ryszarda Wagnera trylogii z prologiem pt. "Pierścień Nibelunga". Z analizą motywów przewodnich. Wolny czas poświęcał utalentowanej muzycznie bratanicy, przyszłej znakomitej sopranistce, Ewie Bandrowskiej - Turskiej.
Aleksander Sas - Bandrowski zmarł w Krakowie w wieku 53 lat 28 maja 1913 r. Niewątpliwie największą jego zasługą dla polskiej kultury muzycznej, było niemal całkowite spopularyzowanie utworów Ryszarda Wagnera.

Autorem tekstu jest p. Zenon Swatek